Banningleergang 2016: Over de kloof

De Banningleergang 2016 heeft als thema: ‘Over de Kloof’. Met sprekers als Mark Bovens, Herman Noordegraaf, Inge de Wolf en Leo Lucassen belooft het opnieuw een boeiende serie bijeenkomsten te worden. Hieronder vind je meer informatie over de achtergrond van het thema en de verschillende avonden.

Inhoud

De Partij van de Arbeid werd in 1946 opgericht als een brede volkspartij. Arm en rijk, religieus en seculier, arbeider en hoogleraar – iedereen moest zich welkom weten. In de sociaaldemocratische maatschappijvisie was niet de plaats van je wieg of de klank van je achternaam bepalend, maar je bereidheid samen met anderen te werken aan een betere samenleving. Dit ideaal staat om twee redenen onder druk. In de eerste plaats lijken steeds minder mensen zich betrokken te voelen bij een politiek die staat voor het overbruggen van verschillen. Steeds meer lijken mensen zich te willen laten vertegenwoordigen door zij die op hen lijken, door politici die het groepsbelang tot hoogste goed verheven hebben.

In de tweede plaats lijkt het concept samenleving zelf aan erosie onderhevig. Nederland dreigt een standenmaatspij te worden waarin vooral de kloof tussen hoger en lager opgeleiden groeit. Niet alleen vallen verschillen in opleidingsniveau samen met de hoogte van je latere inkomen en maatschappelijk aanzien, in toenemende mate zijn gezondheid, levensverwachting en partnerkeuze afhankelijk van achtergrond en opleiding. Mensen met een verschillende achtergrond en opleiding komen elkaar steeds minder tegen en de beelden die groepen van elkaar hebben zijn vertekende clichés aan het worden.

In meer algemene zin lijkt de tolerantie voor verschil af te nemen. In een toenemend aantal maatschappelijke debatten is de waarde van het eigen gelijk groter dan de bereidheid te luisteren. Of het nu gaat om het toelaten en opvangen van vluchtelingen, de ruimte voor religieuze uitingen, de verhouding tussen mannen en vrouwen en Europese samenwerking, thema’s raken meer en meer gepolariseerd. ‘De politiek’, de plaats waar deze verschillen vervolgens overbrugd zouden moeten worden, staat hierbij onder enorme druk toch vooral niet te veel van het ‘eigen verhaal’ te offeren op het altaar van het werkbaar compromis. Landsbelang en regeerbaarheid zijn mooi, maar het eigen gelijk is sommigen te veel waard en elke vorm van toegeven lijkt een vorm van verlies geworden.

In de Banningleergang 2016 gaat het op twee manieren over de kloof. Samen peilen we de diepte van het verschil: is dat echt zo groot? Was het vroeger dan beter? En wat zijn de specifieke gevolgen? Daarbij richten we ons specifiek op het onderwijs, omdat veel analyses van de toenemende verschillen in de samenleving teruggaan op de gedachte dat er een schisma aan het ontstaan is tussen zij met een hogere en een lagere opleiding, en levensovertuiging. Nederland kent immers een lange geschiedenis van gespannen religieuze en maatschappelijke verhoudingen. Wanneer en waarom zijn we het vermogen daarmee om te gaan verloren en hoe winnen we het weer terug.

Waar in het eerste gedeelte van de leergang de nadruk ligt op de kloof gaat het in het tweede gedeelte om de dubbele betekenis van het woord over. Dan verkennen we de vraag hoe de geconstateerde verschillen te overbruggen zijn. Waar liggen mogelijkheden om op een nieuwe manier te werken aan een samenleving. En waarom willen we dat eigenlijk? En wat is daarbij de opdracht van de sociaaldemocratie?

Praktisch

De Banningleergang 2016 vindt plaats op vier woensdagavonden – tussen 18.00 en 21.00 – in het centrum van Utrecht. Organisatie is in handen van Maarten van den Bos, secretaris van de Banningvereniging. Voor vragen kun je contact opnemen via mvandenbos@banningvereniging.nl of 06-24204751. Opgeven kan door een mail te sturen naar genoemd adres met daarin naam, adres, telefoonnummer en (kort) je motivatie om deel te nemen aan de leergang. Kosten voor deelname (inclusief broodmaaltijd) zijn 75 euro. Studenten en minima betalen 30 euro.

Bijeenkomsten

Diepte zien. Over verschil vroeger en nu – Mark Bovens en Herman Noordegraaf.
Wat zijn dan die kloven die we constateren en hoe nieuw zijn die. Idealiseren we het verleden niet te veel? En wat is nu in essentie het probleem?
Woensdagavond 12 oktober, boven restaurant Se7en, Mariaplaats 7, Utrecht.

Onderwijs: van oplossing tot probleem en terug – Inge de Wolf
Onderwijs is lang beschouwd als de oplossing van de ongelijkheid, zeker ook in Nederland. Maar komen we elkaar op school nog echt tegen? En hoe voorkomen we dat het diploma van je ouders de belangrijkste graadmeter van je eigen onderwijskansen wordt.
Woensdagavond 26 oktober, boven restaurant Se7en, Mariaplaats 7, Utrecht

Maatschappelijk debat: tolerantie en verschil – Leo Lucassen
In het publiek debat lijkt het erop alsof de bereidheid naar elkaar te luisteren aan het afnemen is. We lezen liefst stukken waarvan we vooraf zeker weten het mee eens te zijn en spreken liefst met gelijkgestemden. Als casus dient het vluchtelingendebat.
Woensdagavond 9 november, boven restaurant Se7en, Mariaplaats 7, Utrecht

Bruggen over de kloof: wat is de rol van de politiek – Jet Bussemaker
Tijdens de vierde bijeenkomst van de leergang interviewen we een vooraanstaand politicus (m/v) over het besproken thema. Dit jaar is Minister van Onderwijs Jet Bussemaker bereid gevonden met de deelnemers van de leergang van gedachten te wisselen over kansengelijkheid, emancipatie en onderwijs.
Woensdagavond 23 november (onder voorbehoud), de Rode Hoed, Keizersgracht 102, Amsterdam