De tweede bijeenkomst van de Banningleergang op 22 oktober 2015 stond in het teken van schuld. Schuld is zowel een bron van ongelijkheid als een verbindende factor in de samenleving.
Wanneer een staat een schuld opbouwt, moet deze door haar bevolking worden afbetaald. De staatsschuld is daarmee een herverdeling van arm naar rijk, aangezien de schuldeisers vermogender zijn dan de gemiddelde belastingbetaler. Schuld is het resultaat van een lening en leningen zijn juist wenselijk. Ze stellen mensen in staat huizen te kopen en bedrijven in gang te zetten die vervolgens de schulden kunnen afbetalen.
Hiërarchie
Wanneer de schuld echter niet terug betaald kan worden, ontstaat er hiërarchie. De schuldeiser krijgt een machtigere positie dan de schuldenaar. De hiërarchie kan zich uiten in hechtenis of in onteigening van bezit. Deze sancties zijn nodig omdat het kapitalistische systeem mensen niet laat leiden door moraliteit, door ideeën over hoe wij met elkaar om horen te gaan.
Bij het stellen van deze sancties ontstaat echter wel een maatschappelijk probleem. In bepaalde mate is een schuldprobleem de verantwoordelijkheid van de schuldenaar zelf. Aan de andere kant hebben maatschappelijke organisaties ook de verantwoordelijkheid om de mensen voor deze schuldproblemen te beschermen.
Smartphone-abonnement
Helaas wordt de verantwoordelijkheid van problematische schulden vaak als een persoonlijk verantwoordelijkheid gezien. Diegene had toch beter kunnen weten, wordt dan gedacht. Dit terwijl er een aanzienlijke schuldengroei bestaat bij de veertien- tot achttienjarigen door smartphone-abonnementen en het gebruik van creditcards. Van onder meer deze groep kan worden gesteld dat ze niet beter wist toen ze schulden aanging. De verantwoordelijkheid voor de problemen die uit de schulden van de jongeren voortvloeien mag niet alleen bij hen worden neergelegd. Goede voorlichting zou een oplossing kunnen zijn voor deze groep. Het is belangrijk dat juist de jongeren bewust worden van hun schulden. Hoe eerder je begint met schulden maken, hoe groter de kans op problematische schulden in het verdere leven.
Dit was de kern van het door dr. Joost Beuving gehouden college. Na afloop van zijn verhaal hebben we als groep gesproken over de volgende stellingen:
- Is het in het belang van de samenleving om kwetsbare groepen te beschermen tegen problematische schulden, zelfs als dit tegen hun zin gebeurt?
- De toekomst van Nederland dient niet veiliggesteld te worden door middel van schulden maar door middel van investeringen uit bestaand vermogen (dat anders slechts speculatief wordt gebruikt). Zelfs als daarvoor private fondsen onteigend moeten worden.
Door Rimmert Riedstra