In de vorige kabinetsperiode riep PvdA-staatssecretaris Martin van Rijn van Volksgezondheid veel weerstand op met de bezuinigingsmaatregelen van het kabinet Rutte II. Nu de PvdA in de oppositie zit en woordvoerder Gezondheidszorg Sharon Dijksma wethouder is geworden in Amsterdam, is Lilianne Ploumen naast haar woordvoerderschap voor Buitenlandse Zaken ook woordvoerder Gezondheidszorg. Wat is haar visie op de Gezondheidszorg?

Een enorme zorgsector (omzet 95 miljard) vraagt om doordenking van hoofd- en bijzaken. Heeft u als woordvoerder ideeën waar u vooral op in gaat zetten? Waar de sociaaldemocratie het verschil kan maken?
De zorgsector is heel groot. Dat is ook niet voor niets, want onze gezondheid en die van de mensen om ons heen is het belangrijkste wat we hebben. Juist daarom hebben we als PvdA ook twee woordvoerders in de Tweede Kamer die zich bezighouden met dit onderwerp. Mijn collega John Kerstens houdt zich bezig met de langdurige zorg en het arbeidsmarktbeleid. Ik ben woordvoerder op het gebied van de curatieve zorg, medisch ethische onderwerpen en preventie. Daarbinnen heb ik drie speerpunten: ik vind het ongelofelijk dat je gezondheid in Nederland voor een groot deel nog steeds bepaald wordt door waar je geboren bent en welke opleiding je hebt gehad. Mensen in achterstandswijken of mensen die niet gestudeerd hebben leven gemiddeld jaren korter en in slechtere gezondheid dan andere mensen. Dat moet echt veranderen. Bijvoorbeeld door extra geld voor huisartsenpraktijken in moeilijke wijken, zodat daar net wat extra tijd uitgetrokken kan worden voor patiënten. En door ervoor te zorgen dat geld voor preventie ook echt bij de juiste mensen terecht komt.

Farmaceuten schuwen geen enkele methode om hun winsten maar zo hoog mogelijk te maken. Dat gaat zelfs over de ruggen van doodzieke patiënten, door te dreigen medicijnen niet meer beschikbaar te stellen als niet de hoofdprijs wordt betaald. Die macht moeten we doorbreken. Want geneesmiddelen moeten altijd beschikbaar zijn voor de mensen die ze nodig hebben. En tegen een eerlijke prijs. De PvdA heeft hier samen met GroenLinks en SP een initiatiefnota over ingediend met tal van maatregelen die genomen moeten worden. Hoog tijd dat het kabinet daar mee aan de slag gaat.

Dag in dag uit zijn talloze huisartsen, huisartsassistentes, (wijk)verpleegkundigen en andere zorgverleners bezig om mensen te helpen. Zij verdienen onze waardering. Maar dat niet alleen, zij moeten ook het vertrouwen krijgen dat zij hun werk goed doen. Dat betekent dus minder administratie en meer ruimte om de eigen tijd in te delen, en dus de mogelijkheid om voor sommige patiënten wat extra tijd te nemen als dat nodig is.

De PvdA vindt dat zorgverzekeraars het publiek belang voorop moeten stellen. Doen ze dat in voldoende mate? Welke ruimte voor verbetering ziet u?
Zorgverzekeraars stellen nog niet altijd het publieke belang voorop. Nog te vaak worden er pogingen gedaan om vooral de eigen belangen te dienen in plaats van het publieke belang. Dat zie je bijvoorbeeld in het aanbieden van die honderden verschillende zorgpolissen. Maar ook in het feit dat zorgverzekeraars graag hun winsten zouden willen uitkeren. Daar wil ik, samen met CDA en SP, dan ook een einde aan maken. We hebben daarover een wetsvoorstel ingediend.

Wat denkt u van de bonte kermis van polissen die door zorgverzekeraars worden aangeboden?
Door al die verschillende soorten polissen die zorgverzekeraars aanbieden is het bijna onmogelijk om de beste zorgverzekering voor jezelf te kiezen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ieder jaar steeds minder mensen overstappen, terwijl je daarmee wel een hoop geld kunt besparen. Ik wil dan ook dat het kapmes door de polisjungle gaat. Allereerst wil ik daarom een verbod op kloonpolissen, dat zijn verschillende polissen bij één zorgverzekeraar die nauwelijks verschillen maar wel voor verschillende prijzen worden aangeboden. Vergelijken en kiezen wordt dan een stuk eenvoudiger en je weet zeker dat je nooit teveel betaalt voor je zorgverzekering.

Wat vindt u ervan dat zorgverzekeraars spoedeisende-hulpafdelingen sluiten omdat het er teveel zouden zijn en zij de vrije artsenkeuze willen inperken?
De PvdA maakt zich zorgen over het sluiten van veel spoedeisende hulpposten. Zorg moet namelijk altijd beschikbaar zijn in de buurt en dat geldt natuurlijk helemaal voor de spoedeisende hulp. Ik denk niet dat daarmee de vrije artsenkeuze in het geding is, want als je naar de spoedeisende hulp gaat dan wil je meestal niet kiezen maar gewoon zo snel mogelijk de zorg krijgen die je op dat moment nodig hebt. Op de plekken waar dat in de knel dreigt te komen, trekken we dan ook direct aan de bel.

Het Amsterdamse UMC maakt reclame op trams. Wat vindt u ervan dat budget van ziekenhuizen gebruikt wordt voor reclamedoeleinden?
Ik ben geen fan van reclames van ziekenhuizen. Wat mij betreft moeten ziekenhuizen namelijk niet concurreren, maar zouden ze vooral samen moeten werken. En moet geld zoveel mogelijk naar zorg gaan en niet naar advertenties.

Als minister heeft u in januari 2017 het fonds SheDecides opgezet. Is dat ook van belang voor Nederland zelf?
Absoluut. We zien namelijk dat de verworvenheden die we met elkaar hebben bevochten ook bij ons in Nederland onder druk staan. Het recht om als vrouw over je eigen lichaam te beslissen is helemaal niet vanzelfsprekend. Dat zie je aan het besluit van de Amerikaanse president Trump om de financiering van veilige abortus, goede kraamzorg en seksuele voorlichting stop te zetten. Daar is SheDecides voor opgericht. Maar ook in Nederland kan het zomaar de verkeerde kant op gaan. Zo hebben D66, VVD, CDA en ChristenUnie besloten de abortuspil niet via de huisarts beschikbaar te willen stellen. Terwijl daarmee juist – naast de abortuskliniek – vrouwen de mogelijkheid krijgen voor betere zorg wanneer zij de moeilijke beslissing hebben genomen om hun zwangerschap af te breken. SheDecides gaat ook daarover. En daarom ben ik, samen met Corinne Ellemeet van GroenLinks, ook bezig met een wetsvoorstel om toch die abortuspil via de huisarts beschikbaar te stellen.

Heeft u affiniteit met de zorgsector omdat u er privé mee te maken had/heeft?
Net als bijna iedereen heb ik op verschillende momenten in mijn leven gezien hoe belangrijk goede zorg is. Want als je zelf ziek wordt, of iemand in je naaste omgeving, dan is in één klap al het andere onbelangrijk. Je hele bestaan wankelt. Dan moet je er zeker van zijn dat je snel de juiste zorg krijgt. Dat medicijnen gewoon beschikbaar zijn. En dat zorgverleners kunnen doen wat nodig is. In Nederland hebben we die goede zorg ook bijna altijd. De technologie raast verder en daardoor kunnen we steeds meer. Onze kinderen en kleinkinderen worden met gemak ouder dan honderd, als we de voorspellingen mogen geloven. Maar soms gaat het ook niet goed. En als Tweede Kamerlid wil ik die dingen onder de aandacht brengen en voorstellen doen waarmee de zorg in Nederland nog beter kan worden.

Dit interview is tot stand gekomen via e-mail.