Vorig jaar presenteerde de Wiardi Beckman Stichting het manifest Van waarde. Al eerder is in Tijd en Taak aandacht besteed aan dit manifest. Nu de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen dramatisch is en de PvdA een weg terug naar de kiezer moet vinden, is het zinvol om nog eens te bezien wat in Van waarde genoemd wordt als opdracht voor de sociaaldemocratie. Volgens Van waarde moet de sociaaldemocratie zich in ieder geval sterk maken voor bestaanszekerheid.
Bestaanszekerheid bij een behoorlijk levenspeil – dat is altijd het streven geweest van de sociaaldemocratie. Met succes is gestreden voor een stelsel van sociale zekerheid. Nu knabbelt een kabinet van VVD en PvdA aan dit stelsel. Voor sommige groepen in de samenleving is dat een beangstigende ontwikkeling. Ouderen moeten zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen met hulp van hun omgeving. Vereenzaming en ondervoeding liggen dan op de loer. Sociale werkplaatsen voor mensen met een arbeidshandicap verdwijnen. Ze moeten aan het werk in ‘gewone’ banen. De kloof tussen arm en rijk groeit en de middengroepen hebben het niet gemakkelijk.
Kiezers begrijpen dat er iets moet gebeuren om de financiën van de staat op orde te krijgen. Maar zij begrijpen niet dat de PvdA toelaat dat kwetsbare groepen zware klappen krijgen. Dus kiezen ze voor oppositiepartijen die een ander beleid beloven. Het is de vraag of die partijen hun beloftes waar kunnen maken als ze gaan regeren, want ook dan moet er worden bezuinigd. Die vraag stellen de meeste kiezers niet.
De PvdA zit met de brokken. Een ongekende verkiezingsnederlaag die enorme consequenties heeft. De eerste afdelingsvergaderingen over de verkiezingsuitslag zijn al gehouden. Deze munten uit in een ruzieachtige sfeer. Verwijten vliegen over en weer over de wijze waarop de campagne is aangepakt. Er is veel gemopper op Den Haag. Persoonlijke drama’s zijn legio. Kandidaten die vast en zeker hadden gerekend op een zetel zijn teleurgesteld. Het aantal PvdA wethouders zal aanzienlijk kleiner zijn. In veel gemeenten wordt de invloed van de PvdA beperkt. Dat wil echter niet zeggen dat we het hoofd in schoot moeten leggen. Ook als kleine fractie kun je iets bereiken.
Om het vertrouwen van de kiezers terug te winnen moet er veel gebeuren. Dat kunnen gemeenten en provincies niet alleen. Wat in Den Haag besloten wordt, bepaalt uiteindelijk voor velen hun stemgedrag ook op lokaal en provinciaal niveau. We zitten met de moeizame combinatie met de VVD. Er wordt nogal eens iets bedacht dat niet strookt met het streven van de sociaaldemocratie. De afkeer van de arrogantie van de macht zal de PvdA nog jaren achtervolgen.
Kiezers terug winnen? Dat vraagt bescheidenheid, integriteit, aantoonbare inzet voor de bestaanszekerheid bij een behoorlijk levenspeil en geen onderlinge ruzies. Geen geringe opgave.
Door Mijnke Bosman-Huizinga (voorzitter van de Banning Vereniging en lid van de Provinciale Staten in Gelderland)