Crisistijd is een tijd van tegengestelde gevoelens en ervaringen. Het zal voor u als lezer van deze nieuwsbrief van de Banningvereniging niet anders zijn. Er is angst, onzekerheid, verdriet en eenzaamheid. Dagelijks worden ziekenhuisopnames en dodencijfers door het RIVM gepubliceerd. Er zijn ook zorghelden die vechten voor levens. Er zijn verrassende hulpacties, creatieve oplossingen, klokken van hoop, warme blijken van solidariteit. Er is humor. En er zijn ook in deze crisistijd allerlei politieke beschouwingen en vergezichten. Over de waarde van een goed functionerende overheid, over de noodzaak nog verdergaande klimaatmaatregelen te nemen, over het failliet van het kapitalisme zelfs. De ervaring leert dat in crisistijd voorgestelde grote veranderingen nog wel eens snel vergeten worden als de crisis weer voorbij is. We zullen zien. In ieder geval zullen de klimaatplannen van het Kabinet pas later in het jaar geconcretiseerd worden. Plannen die juist centraal stonden in de laatste grote bijeenkomst die de Banningvereniging organiseerde: de Banninglezing van Marjan Minnesma van Urgenda in de Rode Hoed op vrijdag 21 februari j.l. (de geboortedag van Willem Banning).
Natuurlijk zal ook de Banningvereniging op later tijdstip stil staan bij de (politieke) gevolgen van de crisis. Op deze plaats een enkele gedachte over de waarde van godsdienst en levensbeschouwing in crisistijd. Want tot de kern van het gedachtegoed van onze vereniging behoort het immers om godsdienst en levensbeschouwing te willen verbinden met ethiek en politiek. Ook in crisistijd.
Wat maakt in deze verwarrende tijd godsdienst en levensbeschouwing waardevol? Het reikt mensen een oriëntatiekader aan. Biedt troost, vertrouwen, uitzicht op zin én een handelingsperspectief. In een werkelijkheid die van toeval aan elkaar lijkt te hangen en waarin mensen in al hun kwetsbaarheid samen een begaanbare weg moeten zien te vinden.
Levensbeschouwing, al dan niet in godsdienstige vorm, maakt daarbij gebruik van precies die middelen die ook psychologen nu aanbevelen om de crisis door te komen: rituelen die angst reduceren en houvast bieden; symbolen die ons bepalen bij wat echt belangrijk is in het leven. En verhalen, de schat aan verhalen die elke levensbeschouwing bewaart en doorgeeft. Successchrijver Yuval Noah Harari benadrukt het keer op keer in zijn boeken, wij mensen zijn verhalenvertellers: ‘homo sapiens is a storytelling animal’. Juist in tijden van crisis zuigen we eindeloos veel verhalen in ons op. Via de krant, de telefoon, sociale media, via de vele boeken en films die we (nog gaan) lezen en bekijken. Verhalen, al dan niet uit het echte leven gegrepen, die vertellen van mensen die eerder dan wij geconfronteerd werden met onverwachte ziekte, dood en verdriet. En die daarin hun weg moesten vinden, zoekend naar licht, naar liefde, naar het hogere, naar God. Ook zij poogden de moed niet te verliezen. Soms ontvingen ze steun uit onverwachte hoek, zagen licht in het duister en ervoeren op bijzondere wijze aanwezigheid van de ander/Ander in hun bestaan.
Eens, als de huidige crisis voorbij zal zijn, zullen ook wij op het voorjaar 2020 terugkijken in collectieve, betekenis-gevende verhalen. Verdrietige verhalen over wie en wat we verloren, verhalen over hoe we onze kinderen bij de les hielden, hoe we onze (groot)ouders op afstand moesten bijstaan, en tja, ook hoe we eerst niet wilden luisteren en toch massaal het strand op gingen. Die verhalen over het voorjaar van 2020 zullen toegevoegd worden aan de verhalenschat die we als mensheid met ons meedragen.
Natuurlijk, we leven niet van een verhalenschat alleen. We leven van concrete vormen van solidariteit hier en nu, creatieve oplossingen, het werk van zorghelden, supermarkthelden, publieke diensten die iets van het ‘normale’ leven gaande houden. Maar godsdienst en levensbeschouwing nodigen uit daar dan ook bij stil te staan, er dankbaar voor te zijn, goede voorbeelden na te volgen en te bezien hoe we ook zelf aan elkaar dienstbaar kunnen zijn.
Daarbij hoort het besef dat juist in crisistijd de allerkwetsbaarsten de zwaarste lasten dreigen te gaan dragen. Een van de meest kwetsbare groepen is natuurlijk die van de vluchtelingen wereldwijd. Vaak gevestigd in overvolle tentenkampen met enorme tekorten aan medicijnen, voedsel en slecht sanitair. Ook binnen de Europese Unie met als tragisch voorbeeld het kamp Moria op Lesbos. Mag ik u vragen de oproep te ondersteunen van Europese artsen die een ramp voorzien als het corona-virus de Griekse eilanden bereikt? Dat kan via deze link.
En, mocht u zelf op enige manier steun kunnen gebruiken, ook als bestuur van de Banningvereniging willen we graag pogen iets te betekenen, al is het maar in de vorm van een luisterend oor.
Namens het bestuur wens ik u tot slot heel veel sterkte in de situatie waarin u zich bevindt, in de hoop dat u ondersteuning krijgt waar nodig. In de hoop ook dat wij elkaar in juni ook als Banningvereniging weer in levende lijve kunnen ontmoeten. We houden contact.